توێژەرانی بیرکاری و زانستی کۆمپیوتەر لە مێژە دەزانن کە هەندێک پرسیار بە شێوەیەکی بنەڕەتی وەڵام نادرێنەوە. ئێستا فیزیاناسەکان لێکۆڵینەوە دەکەن لە چۆنیەتی دانانی سنووری سەخت لەلایەن سیستەمە فیزیاییەکانەوە لەسەر ئەوەی کە دەتوانین پێشبینی بکەین. لە گەشتێکی داهێنەرانەدا لە میکانیکی کوانتەمەوە بۆ تیۆری کاوس، زاناکان سنوورەکانی نێوان گەردوونی زانراو و نەزانراو نەخشە دەکێشن.
زانای فەڕەنسی پیێر-سیمۆن لاپلاس جارێک بڕوای وابوو کە شەیتانێکی زیرەک بە تەواوی دەتوانێت داهاتوو پێشبینی بکات ئەگەر زانیاری تەواوی ئێستای هەبێت. بەڵام ڕاستی بەردەوام ئەم جۆرە بانگەشە بەرزەفڕانەی شەرمەزار کردووە. میکانیکی کوانتەم جیهانێکی تەمومژاوی لە ئەگەرەکانی ئاشکرا کرد. تیۆری کاوس پیشانی دا چۆن دڵنیانەبوونە بچووکەکان دەبنە هۆی نادڵنیایی گەورە. ئێستا، توێژەران سنوورێکی قووڵتر دەدۆزنەوە – هەندێک سیستەمی فیزیایی پرسیاری وایان تێدایە کە لە ڕووی بیرکارییەوە وەڵامدانەوەیان مەحاڵە، تەنانەت بە زانیاری تەواویشەوە.
ئەم سنوورە نوێیەی ‘بڕیارنەدراوی’ لە ماددە کوانتەمییەکان، دینامیکی شلەمەنی و سیستەمە فیزیاییەکانی تردا دەرکەوتووە. توێژەرانی وەک تۆبی کوبیت و ئیڤا میراندا پیشانی دەدەن کە هەندێک پرسیاری بنەڕەتی دەربارەی چۆنیەتی هەڵسوکەوتی ماددە و وزە نەک هەر وەڵامدانەوەیان قورسە، بەڵکو بە سەلماندن مەحاڵە چارەسەر بکرێن. کارەکەیان فیزیای بنەڕەتی بە ئەنجامە قووڵەکانی بیرکاری و زانستی کۆمپیوتەر دەربارەی سنوورەکانی ژماردن و سەلماندن دەبەستێتەوە.
هەرچەندە ئەم ئەنجامە تیۆرییانە سیستەمی بێکۆتای خەیاڵی لەخۆدەگرن کە لە جیهانی ڕاستەقینەدا بوونیان نییە، بەڵام شتێکی قووڵ دەربارەی سروشتی یاسای فیزیایی و زانینی زانستی ئاشکرا دەکەن. وادیارە گەردوون کەلێنی ڕاستەقینەی نادڵنیایی تێدایە – نەک تەنها سنووردارێتی کرداری لە پێوانە و ژماردندا، بەڵکو بەربەستی بنەڕەتی لەوەی دەکرێت بزانرێت. کاتێک سنوورەکانی فیزیا بەرەو دۆخی نوێ دەبەین، دەدۆزینەوە کە هەندێک لە سادەترین پرسیارەکانمان دەربارەی سروشت لەوانەیە هیچ وەڵامێکیان نەبێت.